Stralingsbewustzijn essentieel voor stralingsreductie

Combinatie van DoseAware en DoseWise Portal geef inzicht in verbeterpunten

In angiokamers en met name hybride kamers zijn patiënt en medisch personeel veelvuldig blootgesteld aan straling. Door nieuwe regelgeving staat het onderwerp ‘straling’ ook steeds meer op de agenda. Maastricht University Medical Center (MUMC+) en Philips hebben de afgelopen twee jaar aan een onderzoek gewerkt om de stralingsdosis voor patiënt en staf te verlagen, zonder in te leveren op de resultaten. Persoonlijke dosismeters (DoseAware) gaven een realtime terugkoppeling van de dosis waaraan de medewerkers in de interventieruimte werden blootgesteld. Vervolgens legde een analysetool (DoseWise Portal) een verband tussen enerzijds de straling waaraan het personeel en patiënten werden blootgesteld en anderzijds de procedures.

Het MUMC+ voert jaarlijks 2.000 beeldgeleide interventies uit op hun angiokamers. De afgelopen jaren is het aantal minimaal invasieve procedures en de lengte ervan enorm gestegen. De type procedures worden ook steeds complexer. Dit leidt er vanzelfsprekend toe dat zowel de patiënt als het medisch personeel meer blootstaan aan straling. Sterker nog: medisch personeel dat op de interventiekamer werkt, kan meer straling ontvangen dan mensen die in een kerncentrale werken. Soms zit dit bijna aan de grens van het wettelijke maximum. Er was behoefte om meer inzicht te krijgen in de verschillen in blootstelling aan straling tussen patiënten en personeel in verschillende soorten procedures. Die inzichten kunnen leiden tot andere werkgewoontes en stralingsreductie.

Onderzoeksopzet

Twee jaar geleden startte het onderzoek van MUMC+ en Philips waarbij DoseWise Portal en DoseAware, oplossingen van Philips, werden ingezet om stralingsdosis inzichtelijk te maken. Cecile Jeukens is klinisch fysicus op de afdeling Radiologie en Nucleaire geneeskunde. Daarnaast is ze deskundige op het gebied van stralingsbescherming. Zij voerde onderzoek uit met DoseAware en DoseWise Portal op de afdeling Interventieradiologie. Jeukens: “Eerst hebben we tien groepen gemaakt van min of meer gelijke procedures, waarbij we hebben gekeken naar de anatomie, de positie van de specialist en dergelijke criteria. Bij elke procedure hebben we de gemiddelde dosis gemeten, zowel voor de patiënt als voor de arts. Daarna hebben we van elk staflid de stralingsmeters uitgelezen, 27 in totaal. De data werden vastgelegd in DoseWise Portal. Dit is een registratie en analysesysteem dat data van het angioapparaat direct linkt aan de stralingsmeter van het individuele personeelslid. Dit maakt het mogelijk om analyses uit te voeren.”

Als je het hele team bewust kunt maken van blootstelling aan straling, dan zie je dat er binnen enkele maanden na invoering van deze tool al een stralingsreductie is.”

Dr. Wim van Zwam

Interventieradioloog, MUMC+

Realtime feedback

Sjirk Boon is clinical scientist bij Philips. “Bij interventieradiologie bepaalt de specialist feitelijk de hoeveelheid straling. Per procedure en per patiënt kan deze verschillen, afhankelijk van de complexiteit van de behandeling. Iedere arts draagt natuurlijk de wettelijke verplichte badge, maar hiervan krijg je slechts eens per maand een overzicht. Een maandelijks overzicht maakt het moeilijk om als staf terug te halen wat er tijdens een procedure gedaan is en wat de oorzaak was van eventuele te hoge straling. Door realtime inzicht in de stralingsdosis is een medewerker zich altijd bewust van de dosis waaraan hij of zij wordt blootgesteld en kan direct maatregelen treffen. Het mooie is dat DoseAware de data combineert met de röntgendosis waar de patiënt aan is blootgesteld. Daardoor kun je vergelijkingen maken en verbeterpunten vaststellen. Zo kun je met DoseWise Portal vergelijkingen maken die bijvoorbeeld aantonen dat dokter A meer straling heeft ontvangen dan dokter B. Waarom zijn die verschillen er? Het is moeilijk om exact vergelijkbare cases te vinden, mede door de complexiteit van de ingrepen en de anatomie van de patiënt. Maar het is zeker mogelijk om binnen die complexiteit objectieve feedback te krijgen op keuzes.”

Bewustwording leidt tot reductie

De studie in Maastricht wijst uit dat de directe feedback van DoseAware een onmiddellijk effect heeft op de hoeveelheid straling waar een staflid aan blootgesteld wordt. Interventieradioloog Van Zwam: “Als je het hele team bewust kunt maken van blootstelling aan straling, dan zie je dat er binnen enkele maanden na invoering van deze tool al een stralingsreductie is. Dit komt dus alleen al door een gedragsverandering als gevolg van bewustwording.” Boon benadrukt dat deze bewustwording een multidisciplinaire verantwoordelijkheid is. “Een klinisch fysicus kan dat niet in zijn eentje bereiken. Dit moet door het hele team gedragen worden, en zelfs door de hele afdeling.”

Evaluatie van maatregelen

De data uit DoseWise Portal geven aanknopingspunten voor verbetermaatregelen. Extra loodschermen natuurlijk, maar ook bijvoorbeeld aanpassingen in de positie van de arts ten opzichte van de tafel of de plek van de laborant. Deze maatregelen worden in de praktijk getoetst en DoseWise Portal geeft daarbij een goed inzicht met betrekking tot de stralingsblootstelling van zowel patiënt als ziekenhuismedewerker.

Borging

Sjirk Boon ziet ook een betere borging van kwaliteitsmaatregelen. “In het verleden hebben we wel gezien dat personeel toch na verloop van tijd hun badges minder gingen dragen. Of dat de beschermingsmaatregelen minder accuraat werden toegepast. De inzichten die DoseWise Portal geeft, zorgen ervoor dat iedereen scherp blijft.”

DoseWise

Wilt u meer weten over DoseWise?

Lees meer