Mar 10, 2023 door Philips
Leestijd: 9 - 11 minuten
Laura van der Kamp en Bader Alfares winnen de Ziedses des Plantes-Philipsprijs 2023 voor innovatief onderzoek in interventieradiologie
Elk jaar reiken de Nederlandse Vereniging voor Interventie Radiologie (NVIR) en Philips de Ziedses des Plantes-prijs uit. De prijs is vernoemd naar prof. dr. B.G. Ziedses des Plantes, één van de grootste pioniers op het gebied van radiologie en uitvinder van de planigrafie, waarmee hij de weg vrijmaakte voor de ontwikkeling van CT en MRI. Met deze prijs wil Philips de innovatie in het vakgebied belonen en stimuleren.
De prijs voor het meest innovatieve onderzoek in de interventieradiologie gaat dit jaar naar Laura van der Kamp (UMC Utrecht) en Bader Alfares (UMC Groningen). Beide studies kenden een sterk internationale component. Een gesprek met de winnaars over hun onderzoek en hun passie voor het vak.
Laura van der Kamp (winnaar 1)
Risk of Rupture After Intracranial Aneurysm Growth
“Drie procent van de volwassen bevolking loopt rond met een hersenaneurysma, een zwakke plek in een slagader die zich als een uitstulping manifesteert. Zolang het aneurysma niet barst, geeft het veelal geen klachten. Een hersenaneurysma wordt dan ook vaak per toeval gevonden, bijvoorbeeld als er een hersenscan wordt gemaakt naar aanleiding van een ongeval. De meeste hersenaneurysma’s barsten nooit en preventieve behandeling kan leiden tot ernstige complicaties. Daarom vindt er bij een nieuw ontdekt hersenaneurysma altijd overleg plaats tussen neuroloog, neurochirurg en interventieradioloog om de risico’s op barsten en behandelingscomplicaties goed tegen elkaar af te wegen. Meestal wordt er niet meteen ingegrepen, maar wordt het aneurysma gemonitord door middel van scans. Als het hersenaneurysma in de loop van de tijd groter wordt, neemt de kans op barsten van het aneurysma toe en moet er opnieuw een afweging plaatsvinden: behandelen of niet?”
Tot nu toe was wel bekend dat een groeiend hersenaneurysma de kans vergroot op barsten ervan, maar het was niet bekend hoe groot dat risico is, waardoor er altijd een grote mate van onzekerheid bleef. Dat moest beter onderzocht worden, vonden neuroloog Mervyn Vergouwen en interventieradioloog Irene van der Schaaf, beiden verbonden aan het UMC Utrecht. Het bleek een mooi onderwerp voor promovenda Laura van der Kamp.
“We hebben eerst naar beschikbare data binnen UMC Utrecht gekeken: welke patiënten hebben in het verleden een groeiend hersenaneurysma gehad en hoe is het hen verder vergaan? Vervolgens hebben we ook meerdere ziekenhuizen in Europa, Noord-Amerika en Azië benaderd om mee te werken. Zo konden we een zo groot mogelijke patiëntengroep in kaart brengen en met meer zekerheid uitspraken doen.”
Tijdens het onderzoek dat twee jaar in beslag nam, ontdekte Van der Kamp dat bepaalde aneurysmakenmerken van invloed zijn op het risico op barsten na groei. Op basis van grootte, locatie en vorm van het aneurysma kon zij een tabel maken waarin het risico op barsten van het aneurysma beter ingeschat kan worden. Dat is een nuttige tool die nu gebruikt wordt tijdens het interdisciplinaire overleg over patiënten met een groeiend hersenaneurysma.
“Het is mooi om te zien dat het onderzoek geleid heeft tot een bruikbare tabel, die in Utrecht maar ook in andere ziekenhuizen over de hele wereld wordt gebruikt. Dat zorgt voor meer zekerheid, voor de behandelende arts en voor de patiënt. We kunnen nu namelijk een persoonlijk advies geven aan de patiënt, op basis van de eigenschappen van het betreffende aneurysma in plaats van op basis van algemene statistieken. Zo kunnen arts en patiënt samen een betere afweging maken.”
Nu dit onderzoek is afgerond en de resultaten zijn gepubliceerd, wil Van der Kamp zich richten op radiologische ontwikkelingen. “Het doel is om meer informatie te halen uit de scans, bijvoorbeeld door naar de aneurysmawand te kijken. De vooruitgang in technologie is zeer welkom daarbij. Hoe scherper de scan, hoe preciezer de meting. We kijken bijvoorbeeld ook of het gebruik van contrast nog meer informatie kan bieden, bijvoorbeeld over de instabiliteit van de wand van het aneurysma. Die data kunnen artsen wellicht helpen om nog betere voorspellingen te doen over toekomstige groei of barsten van een aneurysma. Ontwikkelingen in de radiologie geven de interventieradioloog tegelijkertijd meer tools om een betere selectie te maken welke patiënten het beste preventief behandeld kunnen worden.”
De prijs ziet Van der Kamp als beloning voor een echte teamprestatie. Multidisciplinair en internationaal samenwerken kwaliteitverhogend verhogend. “Het is een enorme aanmoediging dat het onderzoek niet alleen door artsen en patiënten maar ook door anderen wordt gewaardeerd, vanwege het proces en de relevantie.”
Deel dit artikel
Vond u dit interessant?
Abonneer u nu op de Medisch Perspectief nieuwsbrief en ontvang ieder kwartaal relevante artikelen over innovaties in de zorg. Al ruim 9000 vakgenoten gingen u voor.
Bader Alfares (winnaar 2)
Prevalence and management of portal vein obstructions after pediatric liver transplantation: results from the PORTAL registry Op de verzamelde data werd een analyse gedaan om antwoorden te vinden op een aantal vragen. “Ten eerste: hoe vaak komen complicaties van een poortadervernauwing eigenlijk voor? Vervolgens: wat zijn de resultaten van de verschillende vormen van behandeling? En tot slot, maar zeker niet minder belangrijk: in welk stadium kun je het beste door middel van een operatie ingrijpen? Doe je dat als de klachten mild zijn of wacht je tot ze hevig zijn?”
“Sinds het mogelijk is om bij jonge kinderen levertransplantaties uit te voeren, zijn hun overlevingskansen enorm gestegen. Na vijf jaar is 83 procent van hen nog in leven. De overlevingskansen van kinderen die een deel van de lever van een levende donor hebben gekregen, bijvoorbeeld een van hun ouders, zijn nog hoger: hiervan is 95 procent na vijf jaar nog in leven. Kinderen die een levertransplantatie hebben ondergaan, lopen wel het risico op het ontwikkelen van portale hypertensie. Dit is een drukverhoging in het aderstelsel dat bloed vanuit darmen, milt en maag naar de lever transporteert. Vaak is een vernauwing in de aansluitplaats van de donorlever op de poortader de oorzaak. Deze complicatie komt best vaak voor, bij negen tot tien procent van alle patiënten met een lever van een levende donor. Dat kan behandeld worden, bijvoorbeeld door middel van een operatie, of er kan afgewacht worden. Het is tot nu toe niet duidelijk wat de beste keuze is.”
Bader deed zijn onderzoek als promovendus binnen UMC Groningen, het enige centrum in Nederland waar levertransplantaties bij jonge kinderen, variërend in leeftijd van twee maanden tot drie jaar, worden uitgevoerd. Vanwege een tekort aan donorlevers, wordt steeds meer gebruik gemaakt van donatie bij leven. Maar juist omdat de lever dan van een volwassene afkomstig is, treden er veel meer complicaties op bij de aansluitingspunten. “Mijn begeleiders radioloog Reinoud Bokkers en kinderarts Hubert van der Droef wilden graag meer inzicht hierin krijgen. Waardoor komt het, moet het behandeld worden of niet, en zo ja, moet de behandeling dan operatief zijn?”
Hiervoor bracht Alfares data van verschillende centra gespecialiseerd in kindertransplantaties over de hele wereld samen binnen de PORTAL registry. Het was voor het eerst dat zoveel centra internationaal samenwerkten binnen een dergelijk onderzoek.
Hoewel de data-analyse nog niet volledig is afgerond, heeft het onderzoek al een aantal belangrijke inzichten opgeleverd. “We zien dat een endovasculaire behandeling, waarbij de vernauwing van binnenuit wordt aangepakt, goede uitkomsten biedt. Ook valt de impact van een zogeheten portalplastiek op. Dit is een klein staafje van kunststof dat in de poortader wordt gelegd om de doorgang open te houden. Poortadercomplicaties komen veel vaker voor bij kinderen waarbij er geen plastiek werd geplaatst tijdens de transplantatie.”
Alfares werd geboren in Saudi-Arabië en voltooide daar zijn middelbare school. Zijn studie in Nederland werd mede mogelijk gemaakt door de King Faisal Specialist Hospital and Research Centre in Riyad, die als sponsor optrad. Daarvoor is hij dankbaar. Na het afronden van zijn proefschrift is Alfares van plan om terug te keren naar Saudi-Arabië. Daar wil hij zijn opleiding tot radioloog vervolgen, een vakgebied dat hij pas tijdens zijn coschappen op waarde schatte en omarmde. “Ik ben altijd al geïnteresseerd geweest in technologie en radiologie is een vakgebied waarin patiëntenzorg en techniek samenkomen. Het levert heel veel inzicht in het menselijk lichaam op. Puzzelen met behulp van scans levert heel veel op voor de diagnose en behandeling van patiënten.”
De toekenning van de prijs is welkom, vanwege de erkenning van de prestatie die het onderzoeksteam als geheel heeft geleverd en vanwege het feit dat er zo meer ruchtbaarheid wordt gegenereerd voor het onderzoek. Voor Alfares is het ook een extra motivatie om door te gaan met onderzoek, naast zijn opleiding tot radioloog en uiteindelijk interventieradioloog. “Ontwikkelingen in de beeldvorming maken steeds betere behandeltechnieken mogelijk die veel minder invasief zijn voor patiënten. Dat is echt de toekomst en daaraan wil ik graag bijdragen.”
Ontdek het zelf
Philips ondersteunt interventieradiologen met een breed portfolio van oplossingen die zijn ontworpen voor krachtige beeldvorming. Lees meer over het ecosysteem voor interventieradiologie van Philips.
