Philips 130 jaar: Op de schouders van Gerard Philips
In 2021 vierden we het 130-jarig bestaan van Philips. Onder meer met een eerbetoon aan Dr. Ir. Gerard L.F. Philips (1858-1942); oprichter van Philips en een van de grote Europese pioniers van de Tweede Industriële Revolutie. Gerard Philips wist waar hij aan begon toen hij gloeilampen ging produceren in een leegstaande fabriek in Eindhoven (tegenwoordig is hier het Philips Museum gevestigd). Al op jonge leeftijd was hij gefascineerd door de mogelijkheden van elektrotechniek. Als scholier kreeg hij les van Hendrik Lorenz, een eminent Nederlands natuurkundige en latere Nobelprijswinnaar.
Nadat hij in Delft was afgestudeerd als werktuigbouwkundig ingenieur, volgde Gerard een cursus 'Elektrische verlichting en transmissie-energie' aan de Universiteit van Glasgow. Aan deze universiteit kreeg hij een positie aangeboden in de onderzoeksgroep 1886-1887 onder leiding van Sir William Thomson, de latere Lord Kelvin. Daarna deed hij ervaring op in het bedrijfsleven, eerst in Londen bij Anglo-American Brush Electric Light Corporation en later in Berlijn als medewerker van Allgemeine Elektricitäts-Gesellschaft (AEG). Gerard Philips was niet alleen hoogopgeleid, maar had ook gevoel voor ondernemerschap. Samen met zijn vader Frederik ontwikkelde hij een bedrijfsplan dat zich onderscheidde van andere fabrikanten. Gerard zag een concurrentievoordeel door zich te richten op de optimale fabricagetechniek voor één enkel product: de kooldraadlamp. Voor andere bedrijven waren gloeilampen slechts een onderdeel van een groter assortiment elektronische producten. Maar niet voor Gerard; hij kocht zelfs halffabrikaten als glas en lampfittingen van derden. Zijn aanpak was zeer succesvol. Binnen tien jaar na de oprichting van Philips op 15 mei 1891, was het een geduchte concurrent voor industriële reuzen als Siemens & Halske, AEG en General Electric. Gedurende zijn hele werkzame leven bleef Gerard Philips zich bezighouden met de kwaliteit van fabricageprocessen. Zijn adagium was: 'Als de kwaliteit er is, komt de kwantiteit vanzelf'.
Gerard had een sterke overtuiging dat wetenschappelijk onderzoek een voorwaarde was voor innovatie en daarmee voor de continuïteit van het bedrijf. In 1914 richtte hij het Philips Natuurkundig Laboratorium (Philips Research) op. Philips Research speelde een belangrijke rol bij de verbreding van het productportfolio van de onderneming buiten verlichting. Met R&D in radio- en röntgenbuizen betrad Philips de markt van de consumentenelektronica en de gezondheidszorg. Hiermee legde Gerard Philips de basis voor talloze innovaties die het leven van mensen wereldwijd hebben verbeterd. Gerard en zijn jongere broer Anton - die in 1895 bij de verkoopafdeling van het bedrijf kwam - zagen het belang in van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Rond 1900 was Philips een van de eerste bedrijven met een gratis ziektekostenverzekering en doorbetaling van ziekteverlof. Werknemers kregen ook goede huisvesting aangeboden door de bouw van woningen die eigendom waren van Philips. In 1913 werd een deel van de opbrengst van de beursgang van het bedrijf besteed aan een pensioenfonds. Illustratief voor het belang dat Gerard Philips hechtte aan goed onderwijs was de oprichting van een studiefonds voor de kinderen van de werknemers. Duizenden studenten hebben hiervan geprofiteerd. Toen Gerard in 1922 terugtrad, liet hij zijn broer Anton - die al sinds 1912 een functie als gelijkwaardig directeur bekleedde - een goed georganiseerd innovatief bedrijf na met een solide financiële basis, klaar voor de volgende fase van expansie. Voor ons, in 2021, blijft Gerard Philips' passie voor innovatie en ondernemerschap een bron van inspiratie. En bovenal zijn we dankbaar voor de kernwaarden die hij aan Philips als onderneming heeft nagelaten.
