Anton Philips (1874-1951)
“Kan dat niet ook anders? Kan dat niet beter? Ik heb gevonden, dat fantasie één van de belangrijkste dingen is, die de mens doen slagen in het leven,” aldus de 75-jarige Anton Philips terugkijkend op zijn werkzame leven. Maar er meteen aan toevoegend: “ook moed en plichtsbetrachting”.
Begin januari 1895 kwam de 20-jarige Anton Philips op verzoek van zijn vader Frederik naar Eindhoven om zijn 16 jaar oudere broer Gerard in het familiebedrijf te helpen met de commerciële activiteiten.
Anton, op dat moment werkzaam op de beurs in de dynamische metropool Londen, stemde in met een proefperiode van een half jaar. Anton bleek over grote commerciële vaardigheden te beschikken. De opgedane kennis op de Openbare Handelsschool in Amsterdam en zijn ervaring in de effectenhandel in Amsterdam en Londen kwamen hem goed van pas in de jonge Eindhovense gloeilampenfabriek.
Met een monsterkoffer op reis
Anton had een missie: Voor de gloeilampen, die zijn broer Gerard fabriceerde, was de wereld een werkterrein dat verlicht diende te worden. Met een monsterkoffer vol verschillende typen gloeilampen reisde hij derdeklas per trein rond.
“Ik stelde er een eer in zo weinig mogelijk geld uit te geven en zo goedkoop mogelijk te reizen…”, vertelde Anton later over deze beginperiode. Naar eigen zeggen bracht hij soms per maand 21 nachten in de trein door en keerde hij onder de vlooien- en luizenbeten weer in Eindhoven terug:
“Maar wat was dat prettig als je dan flink verkocht had.” Als handelsreiziger begon hij in Nederland, België en in het Duitse Ruhrgebied en met succes boorde hij nieuwe markten aan in onder meer Rusland, Spanje en Italië.
Binnen vijf jaar had hij wereldwijd, van Buenos Aires tot Yokohama, een netwerk van 28 agentschappen opgebouwd. In 1910 reisde hij naar de Verenigde Staten en wist daar met zijn charisma, handelsgeest en overredingskracht de benodigde productiemachines voor het produceren van de recent ontwikkelde metaaldraadlamp te bemachtigen en zo aansluiting te houden met de concurrenten.
“Men moet dingen zien in de toekomst. Mogelijkheden, die er nu nog niet zijn, maar misschien over vijf jaar. Men kan dat ook visie noemen […]”
Van gloeilampen naar röntgen en radio
Na de pensionering van Gerard Philips in 1922 ging Anton alleen verder als directeur. “Hier is het zeer druk met allerlei nieuwigheden […] iedereen is volop in de weer en doet zijn uiterste best om zowel kwaliteit als kwantiteit zo hoog mogelijk op te voeren,” schreef Anton in september 1927 aan zijn broer Gerard.
Philips heeft net zijn eerste radiotoestel gepresenteerd aan het publiek. Al sinds enkele jaren werden bij Philips niet alleen gloeilampen geproduceerd. Men was onder andere begonnen met glasfabricage, in 1918 ging Philips röntgenbuizen maken en nadat radiopionier Hanso Idzerda vroeg of Philips radiolampen kon maken, stapte de onderneming in de wereld van het geluid.
Door de toenemende vraag besloot Anton Philips niet alleen onderdelen, maar ook complete radiotoestellen te produceren. In tien jaar tijd transformeerde het bedrijf van gloeilampenfabriek tot een multinationaal elektrotechnisch concern.
Tegen het einde van de jaren twintig telde Philips dochterondernemingen in 24 landen, waarvan zes buiten Europa. In april 1929 schudde Anton persoonlijk de hand van de twintigduizendste werknemer in Eindhoven en in 1932, vijf jaar na de introductie, werd de miljoenste radio verkocht.
“Doe ook eens wat, omdat jij het prettig vindt”
‘Het in de ruimste zin bevorderen van de geestelijke en lichamelijke ontspanning van de personeelsleden en hun gezinnen’, dat was het ultieme doel van het door Anton Philips en zijn echtgenote Anna Philips-de Jongh in 1921 opgerichte Philips-de Jongh Ontspanningsfonds. Door dit fonds werden tientallen initiatieven gefinancierd, van schaakclubs tot bloemschikcursussen.
Een jaar eerder schonken ze de Eindhovenaren een ruim 25 hectare groot bosterrein, dat de naam Philips-de Jongh Wandelpark kreeg. Natuur en sport speelden een belangrijke rol in het leven van Anton Philips.
In zijn jonge jaren tenniste hij, genoot van wandelingen in de bergen en tot op hoge leeftijd was hij vaak te vinden op ‘zijn golfbaan’ (De Eindhovensche Golf) in Valkenswaard. Hij legde een link tussen sport en werk: “Het houdt de geest levendig; sport leert snel beslissen en kweekt een goede geest van samenwerking.”
Lees ook het artikel: Philips en sport | Philips Museum
Op 6 juli 1939 trad Anton Philips af als president van de onderneming en droeg de leiding van het concern over aan zijn schoonzoon Frans Otten. Als voorzitter van de Raad van Commissarissen bleef Anton Philips tot enkele maanden vóór zijn overlijden in 1951 verbonden aan het concern.
Tekst geschreven door Miriam Lengová, Philips Company Archives.
Copyright: Koninklijke Philips N.V. / Philips Company Archives.
