Anna Philips-de Jongh (1878-1970)
Pionier op het gebied van sociaal welzijn
"Ik hoop dat ik iets heb gedaan dat ertoe heeft bijgedragen de mensen gelukkiger te maken." Vanaf de allereerste dagen na haar huwelijk met Anton Philips in 1898 is Anna Philips-de Jongh betrokken bij het bedrijf. Ze vergezelt haar man op zijn zakenreizen, ze adviseert hem ook in zakelijke aangelegenheden en ze zet zich in voor het welzijn van het personeel, in het bijzonder de vrouwelijke werknemers. Haar activiteiten beperken zich niet tot Philips, ook de samenleving buiten het bedrijf heeft haar interesse.
Anna Philips-de Jongh tijdens de viering van het 25-jarig bestaan van het bedrijf in 1916. Links Gerard Philips en rechts Anton Philips.
Actief voor het Rode Kruis
In 1909 staat Anna aan de wieg van de Eindhovense tak van het Rode Kruis en maar liefst 22 jaar, van 1914 tot 1936, is ze de voorzitter. Tijdens de Eerste Wereldoorlog arriveren duizenden vluchtelingen uit België en Frankrijk in Eindhoven. Ze zoeken een veilige plek in het neutrale Nederland. Anna regelt dat de verplaatsing van de vluchtelingen soepeler verloopt door het oprichten van de Transportcolonne in 1914. Voor de verzorging van de gewonde soldaten volgt in 1915 de oprichting van de Verpleegcolonne. Daarnaast organiseert ze het opleiden van verpleegsters en werkt ze mee aan de oprichting van noodhospitalen. Dat was hard nodig, want onder de vluchtelingen braken verschillende besmettelijke ziekten uit, zoals roodvonk, difterie en zware griep.
Het Rode Kruis in actie tijdens de Eerste Wereldoorlog in 1914 bij de opvang van Belgische vluchtelingen. Anna Philips-de Jongh staat in het midden.
Op 17 oktober 1914 schrijft Anton Philips aan hun oudste dochter Annetje: “Moeder was de hele dag in de weer van 's morgens tot 's nachts twee uur om al die stakkers te eten te geven, slaapplaatsen te bezorgen, enzovoort enzovoort.” Zelf stelt Anna een deel van hun woonhuis De Laak open voor de opvang en verzorging van vluchtelingen en gewonden. De bewoners van Philipsdorp volgen haar voorbeeld. Een aantal vluchtelingen en soldaten vindt werk in de Philipsfabrieken. Anna Philips-de Jongh blijft de rest van haar leven sterk betrokken bij het werk van het Rode Kruis. Na de oorlog is zij verantwoordelijk voor de verdere professionalisering van de lokale Rode Kruis-organisatie. Op haar initiatief wordt in 1933 de bloedtransfusiedienst opgericht. Voor haar verdiensten ontvangt ze verschillende onderscheidingen, waaronder de Regeringsmedaille van het Rode Kruis. Deze medaille wordt maar zelden uitgereikt en geldt daarom als een zeer hoge onderscheiding.
Zorg voor de jonge moeder
Anna ondersteunt de oprichting van de Geneeskundige Dienst bij Philips (1909), die als de bakermat van de bedrijfsgeneeskunde in Nederland wordt gezien. De behandeling door een huisarts wordt bovendien gratis aangeboden aan het personeel. Verder zet zij zich ook buiten het Philipsbedrijf in voor betere zorg. De zuigelingensterfte ligt in Eindhoven en omgeving heel hoog in die tijd. Anna’s initiatief om deze situatie te veranderen is succesvol. Dankzij haar persoonlijke financiële bijdrage wordt in 1912 het kosteloze Bureau voor wijkverpleging voor Eindhoven en omliggende gemeenten opgericht. In 1915 start de kraamverzorging, in 1923 opent een Consultatiebureau voor zuigelingen en er komt hulp in de huishouding bij ziekte van de vrouw. De resultaten zijn vrijwel onmiddellijk zichtbaar, de zuigelingensterfte loopt drastisch terug.
Zuigelingenzorg (1921). De kliniek bevond zich tegenover de eerste Philipsfabriek (nu het Philips Museum) aan de Emmasingel.
Pionier op het gebied van huishoudonderwijs
Bij bezoeken aan de fabrieken merkt Anna op dat de jonge vrouwen niet voorbereid zijn op het runnen van hun eigen huishouden. In mei 1917 zorgt ze ervoor dat vrouwelijk fabriekspersoneel kook-, naai- en verstelcursussen kan volgen. Later wordt dit uitgebreid met was- en strijklessen, huishoud- en EHBO-cursussen. De lessen vinden in de avonduren plaats. Voor de deelname wordt een bescheiden lesgeld gevraagd, de lesmaterialen zijn gratis. Van tijd tot tijd komt Anna ook poolshoogte nemen, ze controleert persoonlijk de examenstukken en reikt de diploma’s uit.
Naai- en handwerklessen (1917)
Kookles (1943)
De cursussen blijken een gouden zet, de toeloop is enorm. Duizenden jonge vrouwen maken met plezier gebruik van de huishoudlessen. Talloze dankbrieven aan Anna getuigen daarvan. Uit deze activiteiten komt in 1923 de Philips Huishoudschool voort.
Ontspanning, cultuur en sport
“Moeder was muzikaal, speelde goed piano en musiceerde geregeld,” aldus Frits Philips over zijn moeder Anna Philips-de Jongh. Anna is voorzitter van het Comité tot het Organiseren van Kamermuziekconcerten in Eindhoven en streeft ernaar om goede musici naar Eindhoven te krijgen. Lange tijd zijn door dit Comité georganiseerde concerten de enige gelegenheid om kamermuziek te horen in Eindhoven. Zelf musiceert Anna geregeld samen met haar man Anton op De Laak. Daarnaast schildert ze graag en is ook zeer sportief. Ze zwemt, schaatst, tennist, fietst en rijdt paard. Ze maakt wandeltochten door de Brabantse natuurgebieden en ze golft tot haar 84ste. Ze vindt dat ontspanning belangrijk is voor het welzijn van het personeel, zowel op cultureel als sportief vlak. Ze helpt personeelsuitjes te organiseren tijdens de fabrieksvakanties. Voor de kinderen in Philipsdorp opent ze in 1922 een speeltuin, op dat moment pas de derde in Nederland.
Anna Philips-De Jongh aan het golfen op het terrein van De Eindhovensche Golf (1948)
Haar inspanningen voor het organiseren van activiteiten op het gebied van cultuur en sport leiden tot het schenken van het Philips-de Jongh Wandelpark aan de bewoners van Eindhoven in 1920, het oprichten van het Philips-de Jongh Ontspanningsfonds in 1921 en het openen van het Philips Ontspanningscentrum in 1929.
Sportactiviteiten tijdens de Onafhankelijkheidsfeesten op sportterrein Strijp (later Philips Sportpark) (1913)
Het Philips-de Jongh Ontspanningsfonds stimuleert diverse vormen van recreatie: sportactiviteiten, natuurwandelingen, fietsen, maar ook muziekevenementen en tientallen andere initiatieven, van schaakclubs tot bloemschikcursussen. In het Philips Ontspanningscentrum hebben de employees een leeszaal, bibliotheek, biljartzaal, bioscoop, schouwburgzaal en verenigingszalen tot hun beschikking. Wegens haar waardevolle bijdragen op het gebied van sociaal welzijn ontvangt Anna Philips-de Jongh in 1951 één van de hoogste onderscheidingen, Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. In haar dankwoord zegt ze bescheiden: “Ik hoop dat ik iets heb gedaan dat ertoe heeft bijgedragen de mensen gelukkiger te maken.”
Anna Philips-de Jongh houdt een toespraak bij het ontvangen van de Orde van de Nederlandse Leeuw (1951)
Anna Philips-de Jongh, geboren op 30 mei 1878, groeit op in het snelgroeiende Rotterdam van de late 19e eeuw. Haar vader, Gerrit de Jongh, is stadsingenieur en één van de grondleggers van de huidige Rotterdamse wereldhaven. Na het voltooien van haar middelbare school brengt Anna tijd door in Engeland en Zwitserland om haar talenkennis te verbeteren. In 1896 ontmoet ze Anton via haar broer, ingenieur Marcel de Jongh, die supervisie heeft over de aanleg van de tramlijn tussen Eindhoven en Reusel. Het bouwplan van het latere Philipsdorp is op de tekentafel van haar vader Gerrit de Jongh ontstaan. Vanaf de allereerste dag na haar huwelijk met Anton Philips in 1898, is Anna Philips-de Jongh sterk betrokken bij het bedrijf, vooral op het gebied van sociaal beleid.
Tekst: Miriam Lengová, Philips Company Archives Bron: Philips Company Archives Copyright: Koninklijke Philips N.V.
