| Het piramidemodel als mogelijke oplossing voor hoge werkdruk in de zorg |
Hoe technologie de verpleegkundige-patiënt-ratio kan optimaliseren
We willen u graag informeren en inspireren, dus meld u aan wij houden u op de hoogte van de laatste Medisch Perspectief artikelen.
De zorg staat voor een enorme uitdaging: de werkdruk verlagen terwijl de vraag sterk stijgt. Dat lukt alleen als we de zorg anders organiseren, bepleit Murk Westerterp, head of Connected Care Benelux. De strijd tegen corona maakt fundamentele vragen over de toekomst van de zorg prangender dan ooit. Tijdens de pieken van de pandemie staat de capaciteit van ziekenhuizen onder druk – en dus ook de beschikbaarheid van electieve zorg. In de toekomst, ook in een periode na COVID-19, gaan capaciteitsproblemen nog voor veel grotere problemen zorgen, met als gevolg (nog) meer werkdruk voor zorgverleners.. Tenminste, als we de zorg niet anders gaan organiseren.
Gemiddelde leestijd:
4-6 minuten
De uitdaging
Laten we eerst eens kijken naar de omvang van de uitdaging. Twee jaar geleden nog becijferde het CBS samen met het RIVM dat we in 2040 een tekort hebben van 170.000 ziekenhuismedewerkers (Bron: Whitepaper ‘Digitale ziekenhuiszorg’). Het gevolg: hoge werkdruk voor zorgmedewerkers en lange wachtlijsten voor patiënten. Bijna 44 procent van de werknemers in de zorg- en welzijnssector ervaart een hoge tot zeer hoge werkdruk (Bron: CBS). In 2018 overschreden de wachttijden voor diagnostiek en behandeling in het ziekenhuis al de afgesproken normen in respectievelijk 21% en 24% van de gevallen. (Bron: Whitepaper ‘Digitale ziekenhuiszorg’).
Productiviteitsparadox
Maar hoe zit het dan met de digitalisering van de zorg? Kunnen artsen en verpleegkundigen efficiënter werken dankzij nieuwe technologieën en dus meer werk verzetten met dezelfde mensen? Het antwoord op die vraag is niet eenvoudig. Maar als we kijken naar de periode sinds midden jaren negentig, dan is het antwoord ‘vooralsnog niet’. Cijfers van het CBS laten zien dat de geneeskundige zorg sinds 1995 relatief snel is gedigitaliseerd ten opzichte van andere sectoren, maar dat de productiviteitsstijging achterblijft.
Dit fenomeen zou je ook wel een productiviteitsparadox kunnen noemen; er is veel geïnvesteerd in IT, maar de zorg is er nauwelijks efficiënter door gaan werken. Toch verwacht ik dat technologische oplossingen de komende jaren een belangrijke rol gaan spelen in het opvangen van het personeelstekort in de zorg. En dan heb ik het niet over robots aan het bed; er is een logische en eenvoudige manier om in de zorg meer te doen met minder (mensen), namelijk het optimaliseren van de inzet van de middelen in de zorg om de werkdruk te verlagen.
Technologische oplossingen gaan de komende jaren een belangrijke rol spelen in het opvangen van het personeelstekort in de zorg. En dan heb ik het niet over robots aan het bed; er is een logische en eenvoudige manier om in de zorg meer te doen met minder (mensen).
Murk Westerterp
Head of Connected Care Philips Benelux
De verpleegkundige-patiënt-ratio
Het een en ander wordt duidelijk als je inzoomt op de verpleegkundige-patiënt-ratio in verschillende zorgscenario’s, of ‘zorgzwaartes’. Een patiënt kan worden opgenomen op de IC, in een medium care bed, op een standaard verpleegafdeling, of thuis verpleegd met monitoring op afstand. Tot slot kunnen patiënten met een chronische aandoening gevolgd worden op afstand of aan zelfmanagement doen. En dat zijn nog niet alle niveaus, maar belangrijk is het om te weten dat zorg kan worden onderverdeeld in verschillende categorieën op basis van de behoefte aan klinische zorg, elk met hun eigen ratio van verpleegkundigen ten opzichte van de patiënt (Bron: Nightingale: ‘Nurse to patient ratio through patient’s continuum of care in the Hospital’). Nightingale stelt het volgende over het verbinden van patiënten en zorgverleners met behulp van draadloze technologie: En dan zijn er nog mogelijkheden om zorg op afstand te leveren. De exacte ratio’s zijn niet bekend, maar onze schattingen lopen uiteen van 64:1 (als een patiënt thuis wordt verzorgd met monitoring vanuit de zorg) tot 100.000:1 voor patiënten die zelf hun eigen gezondheid monitoren (zelfmanagement).
Deze ratio’s maken duidelijk dat er verschillende lagen bestaan in de zorg met elk hun eigen intensiteit en behoefte aan technologische ondersteuning. En dat we de werkdruk in de zorg aanzienlijk kunnen verlichten als patiënten ondersteund door technologie sneller naar een lager niveau in de piramide kunnen.
Het coronaeffect
Volgens pre-coronaschattingen hebben we over twintig jaar een tekort van bijna 170.000 ziekenhuismedewerkers in Nederland (Bron: Whitepaper ‘Digitale ziekenhuiszorg’). Hoe groot het effect van corona gaat zijn is nu nog niet duidelijk, maar de verwachting is wel dat de vraag naar zorgmedewerkers de komende tijd alleen maar groter gaat worden; zeker met de beoogde uitbreiding van 1.150 naar 1.700 Intensive Care-bedden. Dit betekent dat er door corona - bij ongewijzigd beleid - een ratio zal ontstaan van één verpleegkundige op drie of vier patiënten (bron: Nederlandse Vereniging voor Intensive Care). Het model hierboven laat zien hoe we deze uitdaging aan kunnen; ervoor zorgen dat patiënten veilig, met oog voor de werkdruk voor verpleegkundigen, sneller naar een lager niveau in de piramide kunnen. Elke patiënt die een laagje naar onder kan, levert een lagere personeelsbelasting op in het ziekenhuis. Dit is in lijn met het Virtueel Zorgcentrum, een concept dat voorbij alle zichtbare en onzichtbare muren in de zorg kan reiken - denk bijvoorbeeld aan patiënten die thuis kunnen herstellen van een operatie dankzij thuismonitoring. Om dit voor elkaar te krijgen, is het vooral van belang dat we patiënten kunnen begeleiden en bewaken over de gehele zorgketen: van continu bewaken op de IC, tot patiënten die zichzelf thuis monitoren via zelfmanagement. Daarvoor zijn er, naar onze mening, twee veranderingen nodig: Binnen de IC zien we daarnaast dat technologie eraan bij kan dragen dat intensivisten en IC-verpleegkundigen meer kunnen doen met dezelfde middelen. Zo is er in Nederland een netwerk IC oplossing beschikbaar voor ziekenhuizen. Via acute of IC-zorg op afstand kunnen patiënten op een IC-afdeling op afstand worden gemonitord, afdeling onafhankelijk van locatie. Op deze manier kunnen we zorgverleners helpen om hoogwaardige gezondheidszorg te blijven bieden aan patiënten, ook als de capaciteit van het zorgsysteem onder druk staat.
Geen vergezicht, maar een realistisch scenario
De technologieën om samen te werken en zorg op afstand mogelijk te maken zijn natuurlijk niet nieuw. Maar door de coronacrisis zijn ze actueler dan ooit, omdat weer eens duidelijk is geworden hoe groot de uitdaging is waar we de komende jaren mee te maken krijgen; het bereiken van de grenzen van de zorgcapaciteit is geen luchtkasteel, maar een realistisch scenario. Alle technologische oplossingen die noodzakelijk zijn om netwerkzorg te realiseren en dus de werkdruk te verlagen zijn op dit moment al beschikbaar.
Het bereiken van de grenzen van de zorgcapaciteit is geen luchtkasteel, maar een realistisch scenario. Alle technologische oplossingen die noodzakelijk zijn om netwerkzorg te realiseren en dus de werkdruk te verlagen zijn op dit moment al beschikbaar.
Gelukkig hebben we ook iets van deze crisis geleerd en dat is hoe snel er kan worden omgeschakeld naar digitale vormen van zorg. Videobellen met een arts was een paar maanden geleden nog een pilot, nu het nieuwe normaal. Als we e-health, ofwel zorg op afstand, nu ook onderdeel maken van het nieuwe normaal, dan zijn we al een heel eind op weg naar een permanente oplossing om ervoor te zorgen dat we ook over vijf, tien of twintig jaar nog genoeg zorgpersoneel en bedden hebben om aan de groeiende vraag te voldoen – en, het allerbelangrijkst, dat de kwaliteit van zorg beheersbaar is gebleven.
DIM approval nummer: 18090-00044221
Vond je dit interessant?
Abonneer je nu op de Medisch Perspectief nieuwsbrief en ontvang maandelijks relevante artikelen over innovaties in de zorg. Al ruim 9000 vakgenoten gingen je voor.
Gerelateerde artikelen
Altijd op de hoogte van het laatste nieuws op het gebied van gezondheidszorg? Meld u gratis aan voor de Medisch Perspectief nieuwsbrief.
