Een perfecte samensmelting van nucleaire geneeskunde en radiologie

Mattijs Elschot is biomedisch ingenieur en heeft nu een aanstelling in Noorwegen. Voor de prijsuitreiking komt hij met groot plezier naar Nijmegen. Samen met Maarten Smits, die op dit moment in opleiding is tot radioloog, werkte hij in 2013 aan een onderzoek naar een nieuwe behandeling voor leverkanker: radio-embolisatie met holmium.

Maarten: “Ik vind het erg leuk dat ik sámen met Mattijs de prijs heb gekregen. Dat onderstreept hoe multidisciplinair het onderzoek was.”

Maarten leidde de fase 1-trial, waarin de veiligheid van holmium microsferen (minuscule bolletjes) bij patiënten met leverkanker werd getest. De universiteit Utrecht ontwikkelde holmium microsferen als een alternatief voor yttrium microsferen, de gangbare radio-embolisatie-behandeling. Mattijs ontwikkelde speciale software om de microsferen gekwantificeerd in beeld te brengen met SPECT.

Maarten: “Patiënten met uitgezaaide kanker in de lever komen op dit moment in aanmerking voor een behandeling met radio-embolisatie. Dit is een elegante, weinig belastende therapie. We merkten echter dat patiënten lang niet altijd optimaal worden behandeld. De bolletjes bereiken bijvoorbeeld wel de meeste tumoren in de lever, maar één tumor krijgt soms een veel te lage dosis. Ons doel is om beeldvorming te gebruiken om de behandeling toe te spitsen op het individu.”

Mattijs: “Een ander punt is dat we wel konden zien waar de bolletjes terechtkwamen, maar niet in welke hoeveelheden. Yttrium microsferen laten zich namelijk niet goed in beeld brengen. Bij holmiumbolletjes lukt dat beter, omdat ze paramagnetisch zijn en bovendien gammastraling uitzenden. Daardoor zijn ze zichtbaar op MRI en SPECT. Bij de vijftien patiënten die wij in deze studie hebben onderzocht, hebben we eerst een testhoeveelheid holmium ingebracht. Daarna maakten we een scan om te kijken waar die terecht waren gekomen. Wellicht was het nodig om de katheter iets te verleggen. Vervolgens kreeg de patiënt de behandeldosis. Als die op exact dezelfde manier wordt toegediend als de testdosis, dan hebben we de grootste kans dat het goed gaat. Nieuwe scans lieten zien hoe de behandeling was verlopen.”

Op dit moment is radio-embolisatie een palliatieve behandeling, gericht op levensverlenging en meer kwaliteit van leven. Of holmium dat effect heeft, moet nog bewezen worden. Maarten: “We weten nu dat het middel veilig is en in welke doseringen het veilig is. Maar een fase2-studie, die nu loopt, zal de effectiviteit op de tumoren moeten aantonen.”

Mattijs: “Wat de patiënt eraan heeft? Er is een meer gepersonaliseerde behandeling mogelijk. Als uit de scans blijkt dat de dosis op de tumoren niet hoog genoeg is, kunnen we de behandeling aanpassen. Dat draagt allemaal bij aan een veiligere en effectievere behandeling.”