Functionele MRI-techniek kan patiënt met hoofd-halskanker veel bieden

De prijs voor het beste onderzoek op het gebied van Radiologie ging dit jaar naar het proefschrift ‘Functional MRI in head and neck cancer’. Tijdens de Radiologendagen op 16 en 17 mei in Gooiland Hilversum nam Daan Noij, die in november 2018 promoveerde, de cheque van € 7.500 in ontvangst. Ook prijkt nu een uniek bronzen beeld van Will van der Laan op zijn bureau.

Op dit moment zijn beeldvormende technieken bij hoofd-halskanker anatomisch van aard: de radioloog kan bepalen waar de ziekte zich bevindt en of er uitzaaiingen zijn. Ook worden beeldvormende technieken gebruikt om te bepalen of een behandeling heeft gewerkt. Daan Noij: “MRI heeft als voordeel dat er geen straling nodig is. Een nadeel is dat de patiënt relatief lang moet stilliggen. Zeker voor iemand met een tumor in het hoofd-halsgebied is dat erg onplezierig. Maar als daarnaast ook nog een biopt moet worden genomen om de bevindingen te bevestigen, dan is dat voor de patiënt extra belastend. Als je een functionele MRI kunt maken, die informatie geeft over hoe tumorweefsel zich gedraagt, dan is een biopt misschien wellicht niet meer nodig. En denk ook aan de mogelijkheden om functionele MRI te gebruiken tijdens het monitoren van een behandeling. Je kunt dan eerder zien of een behandeling aanslaat. Daarmee kun je kostbare tijd winnen voor de patiënt en een behandeling op maat maken.”

Weefseltypering mogelijk

In zijn proefschrift beschouwt en vergelijkt Daan Noij in een retrospectieve studie de toepassingen van vier functionele MRI-technieken: diffusie gewogen MR imaging (DWI), intravoxel incoherent motion (IVIM), dynamic contrast enhanced imaging (DCE) en PET. DWI blijkt een gevoeligere techniek voor het ontdekken van uitzaaiingen. Over het algemeen was het goed mogelijk om een uitzaaiing niet alleen te zien, maar ook direct te karakteriseren.

Respons op behandeling voorspellen

Door functionele imaging zowel voorafgaand aan de behandeling als na twee weken in te zetten, lijkt het mogelijk respons op een behandeling te voorspellen. Met name patiënten die behandeld worden met chemoradiatie hebben hier veel baat bij. Daan Noij: “De behandeling duurt zeven weken. Hoe eerder deze patiënten weten dat het niet werkt, hoe meer we hun onnodige bijwerkingen kunnen besparen. We kunnen dan tijdig uitkijken naar een andere behandeling. Wij hebben gezien dat met name de perfusie-MRI van waarde kan zijn bij het voorspellen van respons op behandeling tijdens een chemoradiatie.”

Als je een functionele MRI kunt maken, die informatie geeft over hoe tumorweefsel zich gedraagt, dan is een biopt misschien wellicht niet meer nodig.”

Overbehandeling voorkomen

Er is ook een patiëntengroep die risico loopt op overbehandeling. Dit is een groep waarbij niet duidelijk is waar de primaire tumor zit. Het hele gebied waar de tumor zich zou kunnen bevinden, wordt dan bestraald. Dat kan ernstige bijwerkingen opleveren. Daan Noij: “Als we hier de primaire tumor vinden, dan kunnen we een veel gerichtere therapie inzetten. We hebben gezien dat met functionele beeldvorming meer tumoren opgespoord kunnen worden.”

Meer onderzoek nodig

Het is nog te vroeg voor een brede toepassing van functionele imaging techniek in de kliniek. Daan Noij: “Er is meer onderzoek nodig naar de validiteit en de reproduceerbaarheid. Wij hebben bijvoorbeeld zeven gezonde vrijwilligers op verschillende apparaten en op verschillende tijdstippen gescand. Hierbij vonden we een duidelijk verschil tussen de beelden. Het maakt dus nogal uit welk apparaat je gebruikt.”

‘Radiomics’

Er is ook nog onderzoek nodig naar de meest optimale combinatie van functionele imaging. Hierbij gaat ‘radiomics’ helpen: de computer combineert dan een grote hoeveelheid imaging parameters en destilleert de meest optimale combinatie. Door Kunstmatige Intelligentie kan een computer zichzelf algoritmes aanleren en beelden interpreteren zonder dat deze expliciet geprogrammeerd zijn. Daan Noij: “Maar de radioloog hoeft niet bang te zijn dat zijn baan op de tocht staat, hoor. Het gaat om informatie uit een hele grote database, maar de behandeling wordt toegesneden op de individuele patiënt. Om de context van de patiënt te blijven zien, zal altijd een arts nodig zijn.”

Opleiding tot internist

Voor de vervolgstudie geeft Daan Noij het stokje door aan zijn collega’s van het Amsterdam UMC. “Ik ben nog bij de afronding betrokken, maar daarna ga ik me volledig richten op mijn opleiding tot internist. Ik vind radiologie super interessant, maar uiteindelijk trekt het mij toch meer om betrokken te zijn bij de behandeling van de patiënt. Gelukkig kan ik als internist wel meedenken met de radioloog en ook zelf naar de scans kijken. Ik heb twee jaar een aanstelling gekregen bij het Franciscus Gasthuis, en daarna vervolg ik mijn opleiding bij het Erasmus MC.”

Rotterdam

Het prijzengeld heeft een mooie bestemming gekregen: onlangs is Daan verhuisd naar een koophuis in Rotterdam. Dat betekent dat hij, als geboren Ajacied, op ‘vijandig’ grondgebied gaat leven. Maar zo ervaart hij het niet. “Het Franciscus is een bijzonder aangename werkplek, gastvrij en vriendelijk, en ik kijk er ook erg naar uit om in het Erasmus MC te werken.”

Wilt u meer informatie of uw proefschrift insturen voor de Frederik Philipsprijs 2020?

Lees meer