Waarom design genezing kan bevorderen

Daarom geloof ik dat ‘zorgdesign’ niet meer alleen een kwestie is van vorm en functie, maar van betekenis en sfeer. Bij onze visie op de zorgsector moet empathie met de gebruikers voorop staan. Hoe kan een gebouw minder institutioneel worden gemaakt, een behandelingscentrum minder klinisch en een ziekenhuis minder kil, wetende dat mensen met gezondheidsklachten buitengewoon kwetsbaar zijn?

Dit zijn de vragen die overheden, bedrijfsdirecties en belanghebbenden moeten stellen. Daarbij zullen ze tot de conclusie komen dat het huidige, rondom klinische functies georganiseerde ontwerp van ziekenhuizen niet garant staat voor omgevingen waarin de behoeften van patiënten en personeel altijd centraal staan. ‘Experience design’ is een integrale benadering die in het hele ontwerpproces rekening houdt met klinische en operationele vereisten, maar ook met de beleving van patiënten en personeel. Het kan niet alleen de stemming en het gedrag van mensen ingrijpend veranderen, maar ook onderdeel worden van het arsenaal aan feitelijk onderbouwde ontwerpmethoden, waarin patiënten een prominentere rol spelen en begrotingen van instellingen worden gespaard.

Het is heel moeilijk om belevingen vorm te geven, omdat die strikt persoonlijk zijn. Maar je kunt iets zo krachtig en empathisch ontwerpen dat het de beleving kan ondersteunen of oproepen, interacties kan stimuleren en verrijken en de percepties van mensen kan verbeteren. Dit zijn de tastbare resultaten die we binnen Philips nastreven met Ambient Experience.

Zo ben ik betrokken geweest bij de Proton Therapy Suite, een bekroond project waar ik samen met IBA aan heb gewerkt. Daarbij hebben we inzichten van patiënten, hun families, radiotherapeuten, verpleegkundigen, psychologen en maatschappelijk werkers geanalyseerd om te begrijpen hoe de ervaring om zich in een intimiderende ruimte vol met hightech-apparatuur te bevinden, terwijl ongelooflijk krachtige protonen op een tumor afgevuurd worden (ongeveer zoals bij bestralingstherapie), minder intimiderend kan worden gemaakt. Ons doel was om een optimale patiëntbeleving tot stand te brengen en comfort te bieden in die zeer beperkte hightech-omgeving en om na te gaan hoe ontwerpmethoden de klinische procedure kunnen ondersteunen – en, belangrijker nog, de mensen kunnen ondersteunen die gebruik maken van deze procedure en er baat bij hebben.

Hetzelfde principe is van toepassing op MRI-onderzoeksruimten, vaatlaboratoria en zelfs wachtruimten in poliklinieken. Daarbij wordt gebruik gemaakt van verlichting, beelden, geluid en ‘experience design’ om de beleving voor de patiënt en de werkstroom voor medewerkers te verbeteren.

Door klinische en productiviteitseisen en de behoeften van patiënten en medewerkers in ogenschouw te nemen, is ‘zorgdesign’ een meer op samenwerking gericht proces geworden. De ontwerper is niet langer de enige die ideeën genereert, maar iemand die informatie analyseert, allerlei wensen interpreteert en faciliterend optreedt in een mensgericht proces van gezamenlijk creëren. Wij interviewen, observeren en volgen belanghebbenden en brengen ‘experience flows’ in kaart, zodat het proces integraal en inclusief wordt in plaats van autocratisch; daarmee zijn we niet alleen meer de architect van objecten, maar geven we ook vorm aan belevingsgerichte oplossingen.

Binnen een bedrijf als Philips, dat zich voorstaat op zinvolle innovatie, moet design vanuit vele invalshoeken worden benaderd en gebruik maken van de geweldige hoeveelheid digitale gegevens die onze medische technologieën voortbrengen. Met zo’n benadering maakt het denken over de ontwikkeling van belevingsgerichte oplossingen innovaties mogelijk die verder gaan dan technologische vernieuwingen. Het past zich voortdurend aan gebruikersactiviteiten, bedrijfscultuur en omgeving aan. Zo moet een ziekenhuis niet worden gezien in termen van architectuur en plattegronden, maar als een levende dienstverlenende omgeving.

Beleidsmakers beginnen te begrijpen hoe onvoorstelbaar krachtig design kan zijn wanneer het op deze manier wordt toegepast – met name in de complexe gezondheidszorg, waarvan we weten dat deze op culturele, mensgerichte grondslagen moet berusten, en niet alleen op technologische en professionele.

En door in te spelen op de behoeften van mensen, en protocollen te stroomlijnen, kunnen we ook een sterke invloed uitoefenen op commerciële overwegingen en productiviteitsvereisten. Er wordt heel wat geld gestoken in de gezondheidszorg en naarmate bevolkingsaantallen en vergrijzing toenemen, zullen de zorgbudgetten verder oplopen. Door bij investeringen meer integraal te denken – verder te kijken dan de technologische en klinische vereisten – is misschien nog wel veel meer gezondheidswinst mogelijk.