Jef Staes citeerde in zijn inspirerende toespraak Charles Darwin: als het waterpeil stijgt, kun je alleen overleven als je leert zwemmen. Het is niet vanzelfsprekend dat bestaande bedrijven zullen overleven in de strijd met nieuwe ondernemingen die ‘geboren’ zijn in het digitale tijdperk en beschikken over zeer getalenteerde medewerkers en onuitputtelijke financiële middelen. Overleven vereist dat bestaande bedrijven openstaan voor een omwenteling van ongekende schaal: maar liefst 30 procent van de eigenaars van Nederlandse ondernemingen verwacht dat hun huidige verdien- en bedrijfsmodel zal gaan verdwijnen. Onze Brainport regio gedijt op de basis van een zeer sterke hightech systems industrie, met toonaangevende internationale ondernemingen waarvan de oorsprong vaak te herleiden is tot Philips Research. Zo is Eindhoven de thuisbasis van ASML - producent van de meest geavanceerde lithografische apparatuur ter wereld, van NXP - een toonaangevende producent van systemen op een chip, terwijl Philips zich tegenwoordig richt op medische- en verlichtingssystemen. Brainport beschikt over een rijk ‘ecosysteem’ van samenwerkende multinationals, toeleveranciers, en kennisinstellingen zoals de Technische Universiteit Eindhoven en TNO Industrie – en heeft daarmee een uniek vermogen om baanbrekende systemen te creeren.
De volgende innovatiegolf zal echter draaien om ‘systemen van systemen’. Het gaat om ecosystemen van digitale proposities op een gemeenschappelijk digitaal platform, die oplossingen zullen bieden voor grote maatschappelijke uitdagingen en behoeftes van eindgebruikers. In de gezondheidszorg kunnen we niet meer volstaan met het ontwikkelen van de beste beeldvormingsapparatuur ter wereld. We moeten tevens organisatie-brede oplossingen bieden voor ziekenhuizen en voor opkomende zorgstelsels die verantwoordelijk zijn voor zorg aan grote bevolkingsgroepen. Ook in de verlichtingsindustrie is het niet meer voldoende om de meest energiezuinige verlichtingssystemen te ontwerpen. We moeten programmeerbare en gekoppelde verlichtingsoplossingen bieden als onderdeel van een intelligent gebouw of het slimme besturingssysteem van een wereldstad. Brainport Eindhoven is terecht trots op de open innovatie cultuur van bedrijven en universiteiten. Maar de volgende stap in open innovatie vereist het cocreëren van oplossingen in samenwerking met grote afnemers zoals steden of zorginstellingen, die hun eigen toekomst opnieuw willen vormgeven, en ook bereid zijn daarin te investeren. Dergelijke oplossingen kunnen niet worden gecreëerd door één bedrijf, maar moeten worden ontwikkeld in nauwe samenwerking met andere ondernemingen. Open innovatie 2.0 is cocreatie op een open digitaal platform. Dit zal ook leiden tot geheel nieuwe vormen van samenwerking tussen grote, gevestigde ondernemingen en innovatieve start-ups. Zo onstaan nieuwe vormen van symbiose in de ‘digitale oceaan’, zoals loodsmannetjes (Naucrates ductor) meezwemmen met walvissen in de echte oceaan. Een werkelijk innovatieve regio moet naast top technologische kennis een kritische massa aan complementaire bedrijven in huis hebben, die tezamen met eindgebruikers vernieuwende en schaalbare oplossingen realiseren.