Het roer moet om
Nederland staat aan de vooravond van een nieuw tijdperk. Demografische verschuivingen, technologische innovaties en economische trends zullen ons land ingrijpend veranderen. Volgens Philips CEO Frans van Houten moet Nederland het roer omgooien. In dit blog - een bewerking van de keynote speech die hij op 6 februari voor de Nederlandse Bilderberg conferentie gaf – pleit hij voor nieuwe koers die is gebaseerd op visie, excellentie, ondernemerschap en innovatie. Tussen de opkomst van de landbouw en de industriële revolutie zat 8.000 jaar. Zo’n twee eeuwen later stond de eerste mens op de maan. En in de paar decennia die volgden ontstond het internet en werd het menselijk genoom ontrafeld. Technologie ontwikkelt zich met een duizelingwekkend snelheid en de komende jaren zullen innovaties als big data, virtual reality en het internet of things hun invloed laten gelden. Een persoon die dit jaar geboren wordt, zal wanneer hij of zij meerderjarig wordt in 2033, in een ander Nederland wonen en werken. Hoe zou Nederland er dan uit kunnen zien? Tegen die tijd staan miljarden apparaten permanent met elkaar in verbinding, is personalisatie met behulp van 3D printers gemeengoed, en is data het nieuwe zwarte goud. Verder zal kunstmatige intelligentie ongekend krachtig worden en alle aspecten van ons bestaan beïnvloeden. Dit geldt niet alleen voor onderzoek, gezondheidszorg, en het economisch verkeer, maar ook ons eigen mensbeeld en onze relatie tot computers. Robotica Ook de economie is in 2033 anders. De nu gebruikelijke afbakeningen tussen sectoren zijn dan verdwenen, innovatie komt voort uit de integratie van systemen en data en bedrijven leveren consumenten gepersonaliseerde ervaringen. Daarnaast hebben we de lineaire economie deels vervangen door een circulaire economie. Bedrijven ontwerpen en produceren dan met het oog op meervoudig gebruik en recycling. Eigendom van producten heeft plaatsgemaakt voor tijdelijke huur en producten worden steeds meer als diensten verkocht. Welvaart en welzijn Daarnaast leven we in 2033 gemiddeld 84 jaar in plaats van 81,6 jaar, en hebben we vaker te kampen met chronische welvaartsziekten zoals kanker en diabetes. Om onze gezondheidszorg betaalbaar te houden, zullen we deze grondig hebben herzien. Deze zal gepersonaliseerd zijn en geleverd worden als een naadloze ervaring die begint bij preventie en detectie en eindigt bij behandeling en thuiszorg. Door gebruik te maken van de mogelijkheden van big data, zal de levering van zorg geïndustrialiseerd zijn en krijgen we kosten onder controle. Visie en lef Zo zal het nodig zijn om in een aantal nieuwe sectoren de absolute wereldtop na te streven. Nederland zou bijvoorbeeld de wereldwijde voedselschaarste kunnen aanpakken door te pionieren met het indoor kweken van groenten met behulp van LED’s. Nederland kan het fundament leveren van geïntegreerde en gepersonaliseerde gezondheidszorg die voor elke mens bereikbaar is. Of Nederland kan een internationaal centrum voor virtuele en reële creativiteit worden, waar ideeën worden geboren die de 21e eeuw zullen beïnvloeden. Of dit mogelijk is, hebben we zelf in de hand. Toen Singapore in 1965 zelfstandig werd, lag de werkeloosheid op 14%, was het bruto nationaal product per hoofd van de bevolking slechts $516 en was de helft van de bevolking ongeletterd. Nu is Singapore een van ’s werelds meest welvarende landen. Het is tijd dat Nederland een soortgelijke visie en ambitie ontwikkelt, een die kan leiden tot de Gouden Eeuw 2.0. Gouden eeuw 2.0 Los van die visie en het lef om die te realiseren, is actie nodig. Onze economie moet ruimte bieden voor ondernemerschap en excellentie, ons onderwijs moet kinderen klaarstomen voor een technologische wereld en de politiek moet via wet- en regelgeving een positieve impuls geven. Ook het bedrijfsleven moet zich ontwikkelen en zichzelf opnieuw uitvinden. Philips, groot geworden met licht en consumentenelektronica, gaat zich bijvoorbeeld volledig inzetten op het healthtech domein. Keuzes en resultaten Er is een aantal grote uitdagingen waar ons land voor staat gesteld zien. Maar de huidige ontwikkelingen bieden kansen om deze op te lossen en welvaart en welzijn voor de komende generaties veilig te stellen. Dat kan, als we er voor kiezen om te bouwen aan een Gouden Eeuw 2.0. Ik nodig u uit om hieraan een bijdrage te leveren.
Robotica zal ook grote invloed hebben. Robots maken zich menselijke kwaliteiten zoals creativiteit en empathie eigen en weldra zullen zij beter en goedkoper het werk doen van een accountant of kassière. De middenklasse gaat het dus zwaar krijgen en tussen nu en 2033 zullen veel mensen zich moeten omscholen. Het onderwijs van de toekomst zal nadruk leggen op programmeren, kunstmatige intelligentie, robotica en data ethiek.
De demografie van Nederland verandert ook. In 2033 telt ons landen 17,5 miljoen mensen, maar waar het aandeel jongeren gelijk zal blijven aan vandaag, zal het aantal senioren zijn gestegen van 30% naar 48%. Het is dus de vraag hoe we met meer ouderen en minder werkenden onze infrastructuur, pensioenstelsel en sociale voorzieningen kunnen bekostigen. Waarschijnlijk zal dat niet kunnen zonder de hulp van 1 miljoen kennismigranten.
Het bovenstaande is een schets waarvan moeilijk valt te zeggen of die werkelijkheid wordt. Wat wel vaststaat, is dat grote veranderingen onvermijdelijk zijn. De vraag die Nederland zich moet stellen, is of wij ons ertegen willen verzetten of ze willen omarmen om ook toekomstige generaties welzijn en welvaart te bieden. Als dat laatste onze wens is, zal het roer om moeten.
Dat zou een tijd kunnen zijn waarin wij sneller dan welk land dan ook innovatie, technologie en digitalisatie omarmen. Waarin we 5% van onze pensioenfondsen gebruiken om start-ups te financieren. Waarin wij een inclusieve en tolerante samenleving hebben, die hoogopgeleide en talentvolle mensen aantrekt. En een maatschappij waarin het welzijn van mensen centraal staat en mensen zich ontwikkelen om relevant te blijven op de arbeidsmarkt.
Het is mogelijk – en wenselijk - om op korte termijn al resultaten te boeken. Laten we bijvoorbeeld uit de Nederlands topsectoren er 5 uitzoeken en voor elk een gewaagde ambitie formuleren. Vervolgens stellen we voor elke ambitie een co-innovatie fonds beschikbaar van €1 miljard dat we investeren in kennisprogramma’s en ondernemerschap. Het uiteindelijke doel is om over een aantal jaar in elke sector een handvol nieuwe multinationals te hebben.
